Τετάρτη 4 Δεκεμβρίου 2013

ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΤΗΣ ΓΑΛΑΡΙΑΣ

Μάνος Χατζηδάκης: ”Τα Δεκεμβριανά δεν ήταν αντίδραση κομμουνιστών. Ήταν η αγανάκτηση των παιδιών της γαλαρίας που έβλεπαν τους συντρόφους τους και τα όνειρά τους στα φέρετρα, από σφαίρες που ρίξαν δωσίλογοι και φασίστες, φορώντας γαλάζιους μανδύες εθνικοφροσύνης. Και όλα αυτά τα ελληνικά αποβράσματα με την επίσημη στήριξη του νεαρού τότε κράτους είχανε έναν εχθρό: την ψυχή των παιδιών της γαλαρίας”

Ως συμπεριφορά είμαι μεγαλοαστός. Ως καλλιέργεια είμαι ποιητής. Και ως βαθύτερη ιδιοσυγκρασία είμαι λαϊκός.

- Κάποτε είχατε πει ότι είστε αριστερά της Δεξιάς. Ναι, γιατί η Αριστερά οφείλει να περιέχει κάθε άνθρωπο με ανησυχίες. Κάθε άνθρωπος που δεν συμβιβάζεται είναι αριστερός.

Πιο ολοκληρωμένα, όμως, ο Χατζιδάκις περιέγραψε την πολιτική του ταυτότητα σ' ένα από τα πιο προσωπικά σημειώματά του στο Τέταρτο, τον Ιούλιο του 1985:
Τα δικά μας παιδιά της γαλαρίας (από τον ομώνυμο τίτλο της ταινίας του Καρνέ) υπήρξαν κι αυτά θεατές από ψηλά, κι από την πιο ασήμαντη και φτηνή θέση, εγκλημάτων που διαδραματίζονται στην ελληνική γη, ανίκανα να ορίζουν και ν' αλλάζουν τη μοίρα των όσων έγιναν και γίνονται στον τόπο (...).

Μετά τον πόλεμο ξανάρθαν τα φαντάσματα κι άρχισαν να πλαστογραφούν για άλλη μια φορά την ελληνική ιστορία. Και τα παιδιά που πολέμησαν κι ονειρεύτηκαν, γίναν παιδιά της γαλαρίας, όσα δεν διώχτηκαν και δεν εξαφανίστηκαν στις φυλακές και στα ξερά νησιά του Αιγαίου(...).

Είναι τρισάθλια αντίληψη πως όλα τα παιδιά της γαλαρίας υπήρξαν οπαδοί του Ζαχαριάδη και του Μάρκου (...) Τα παιδιά της γαλαρίας δεν ήταν φαύλα, δεν ήσαν χίτες, δεν ήσαν ανώμαλα με τον φασισμό στο 'να πλευρό τους. Δεν συμβιβάστηκαν με τους νικητές Γερμανούς, δεν υπήρξαν ‹πατριώτες› με το περιεχόμενο του χωροφύλακα και του μπράβου. Είχαν τη σκέψη όργανο, τα μάτια υγρά κι ακούραστα να βλέπουνε τον κόσμο και την ψυχή παρθενική και απροσάρμοστη, στη μεταπολεμική ελληνική αθλιότητα. (...)

Τα παιδιά τής γαλαρίας σήμερα έχουνε γκρίζα ή άσπρα μαλλιά. Όσα απομείναν ξέχασαν τα όνειρά τους, έχουν συμβιβαστεί οριστικά με ό,τι ορίζει τη μοίρα τους έξω από αυτούς. Μονάχα μερικοί, ανάμεσα σ' αυτούς κι εγώ, με πείσμα κι επιμονή θυμούνται και εννοούν να θυμίζουν. Κι όσο βαστάξει ετούτο το παιχνίδι...

Ποια ήταν τα προσωπικά βιώματα, η οικογενειακή αγωγή που συνέβαλε στην ευαισθησία υπέρ των αδυνάτων, πριν καν ο Χατζιδάκις αντιληφθεί την έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης; Την απάντηση δίνει κι εδώ -όπως για τα περισσότερα εξάλλου- ο ίδιος ο συνθέτης:
Ο πατέρας μου δεν με χτυπούσε ποτέ. Μ' έδειρε μόνο μια φορά όταν μίλησα άσχημα σε μια γυναίκα του σπιτιού. Και με υποχρέωσε να της φιλήσω τα πόδια. Πιστέψτε με το 'κανα χωρίς δυσαρέσκεια, νιώθοντας πως έπρεπε να το κάνω. Από τότε σέβομαι πάντα τα αιτήματα των εργαζομένων, τον οποιοδήποτε εργαζόμενο.